İspanyol (Guedinburg) Düğümü

İspanyol (Guedinburg) Düğümü: Tek bir çözgüye düğüm atmak söz konusudur. Diğer tekniklerden daha az kullanılmıştır. Bu teknikte renkli yün iplik çözgünün etrafında bir defa düğümlenerek uçları üste çıkarılır. Aynı sıradaki çözgüler atlamalı olarak (birer boş bırakılarak) düğümleme yapılır. Düğüm sırasından sonra üçer çözgü geçirilir. Böylece çabuk üreyen, ticari anlamda kullanılan bir düğüm tekniğidir. Kalitece düşük halıların dokunmasında kullanılmıştır. 

Türk düğümü tekniğinden, eğimli çizimlerde kullanılamaması ve her iki tarafının simetrik olmasıyla farklılaşan İspanyol düğümü, sadece keten, ipek ve ince yün iplikler kullanılmaktadır. Zikzak desenli olan İspanyol düğümü tekniğinde her metrekareye 72 bin 500'den fazla iplik düğümü yapılırken, zaman ve maliyet açısından Türk düğümüne göre tamamlanması yaklaşık iki kat daha uzun ve masraflı oluyor. 

Bu teknik tüm İspanyol halıları ile Doğu Türkistan'ın bazı bölgelerinde ve Fustat'ta uygulanmıştır. 

Devamı

Türk Düğümü (Gördes Düğümü - Çift Düğüm - Kapalı İlme)

Türk Düğümü (Gördes Düğümü - Çift Düğüm - Kapalı İlme): Manisa'nın Gördes kazasında kullanıldığından bu ismi alan, yurdumuzda halı dokumalarda kullanılmaktadır, dünya literatürüne de Türk Düğümü olarak geçmiştir. 

Çift arışa (çözgü) düğümleme tekniği olarak bilinir. İplik uçları her iki arışın arkasını dolanarak ortadan hızla çekilince oldukça sıkı ve sağlam bir düğüm atma tekniğidir. Üzerinden iki argaç geçirildikten sonra kirkitle sıkıştırılır. Düğümlerin özelliği açısından bu yöntem daha çok geometrik örnekli halıların dokunmasına elverişlidir. 

Bu düğümünde iki türü görülmektedir. İç Anadolu'da kullanılan düğüm şeklinde, iplik, çözgü çiftinin önce öndeki sonra arkadaki teline dolanarak bağlanan düğümdür. Batı Anadolu'da kullanılan düğümde aynı işlem ters uygulanmaktadır. Bu değişiklik halının kalitesini etkilememekte, yalnızca Batı Anadolu'da dokunan halıların hav kesiminde kolaylık görülmektedir. 

Devamı

İran Düğümü (Sine İlmesi - Tek Düğüm - Açık İlme)

İran Düğümü (Sine İlmesi - Tek Düğüm - Açık İlme): Batı İran'daki bir yöreden adını alan Sine Düğümü olarak bilinmektedir. Bu düğümde, iplik yalnızca arış (çözgü) çiftinin önündeki teline bağlanıp, diğer çözgünün arkasından geçirilip aşağı doğru çekilerek sıkıştırılmaktadır. 

Bu teknikte yine iki arışa düğümleme söz konusudur. Ancak renkli yün ipliğin yalnız bir ucu arışa bağlanır. Öbür ucu diğer arışın atkısını dolandıktan sonra önde sağa ya da sola doğru yatık şekilde bırakılır. Bu bakımdan sağa ya da sola doğru uçları salıverildiği için kadife gibi yumuşak bir dokuma ortaya çıkar. Tek arış düğüme alındığı, diğer arışın da arkası dolanıldığı için birim metrekareye daha çok düğüm sayısı düşer. Bu yüzden ince, zarif, yumuşak halıların dokunmasına müsait bir tekniktir. Düğüm sırasından sonra genellikle ikişer arış geçirilir. 

İran düğümlü halılarda da iki atkı ipi kullanılmaktadır. Uşak, Konya, Bergama (Yağcıbedir), Hereke, Gördes, Kula, Ladik, Sivas, Milas, Antalya (Döşeme altı), Fethiye, Kırşehir, Niğde, Kayseri, Isparta renk, motif, kaliteli halı üretimi yapan önemli halı merkezlerdendir. 

Devamı

Origami Nedir, Origami Kağıt Katlama Sanatı

Origami sanatı örnekleri. 

Origami, Japonca "ori" (katlamak) ve "gami" (kâğıt) sözcüklerinin birleşiminden meydana gelmiş olup kâğıt katlama sanatına denir. Genellikle kare kâğıt parçalarını kesmeden ve yapıştırıcı kullanmadan, sadece katlayarak, çeşitli canlı ve cansız figürler oluşturarak yapılmakla birlikte, dikdörtgen kâğıtlardan, hatta kâğıt paralardan yapılan modeller de oldukça fazladır. Kesme işleminin de kullanıldığı türe kirigami denir. 

Origami klasik origami ve parçalı origami olmak üzere iki çeşittir. Klasik origami genellikle tek parça kâğıttan yapılır. Çok fazla olmasa da iki veya üç parçanın kullanıldığı klasik origamiyle çeşitli hayvan veya eşya figürleri yapılır. Modüler origami olarak da adlandırılan parçalı origami birbirinin benzeri parçaların birleştirilmesiyle oluşturulur ve hayvan veya eşya gibi somut figürlerden çok, üç boyutlu geometrik figürlerin yapılmasında kullanılır. Parça sayısında bir sınır olmayan parçalı origami tak-çıkar oyuncaklarına benzer ve aynı parçalar kullanılarak birçok değişik figür üretilebilir. Origamide genel olarak kare şeklinde kâğıt kullanılsa da kâğıdın şeklinde bir sınırlama yoktur. 

Origami çiçekler. 

Günümüzde origaminin birçok değişik türleri ortaya çıkmıştır. Mimari origami, pop-up origami, kirigami (kâğıt kesme sanatı) bunlara örnek verilebilir. Modern origami olarak da adlandırılan bu tür origami türlerinde yapıştırma ve kesme serbest bırakılmıştır. Origamiyi kirigamiden ayıran özelliği; kirigaminin kağıdı kesme ve simetrik detaylar içermesi, origaminin ise kağıttan şekil yapma biçimlendirme sanatı olmasıdır. Origami günümüzde sadece Japonya'da değil tüm dünya çapında ünlü bir sanattır. 

Devamı

Katı' Nedir, Katı' Sanatı Ne Demek

Kuş ve ağaç temalı katı sanatı. 

Kat veya katı’ kelimesinin sözlükteki anlamı kesmektir. Kat kelimesi Arapça kesme anlamına gelir. Bu kelimeden türeyen Katı', bir desenin veya yazı istifinin kâğıt veya deri gibi tabakalardan oyulmasıyla icra edilen bir süsleme sanatıdır. M.Ö 200'e tarihlenen kağıdı kesme-yapıştırma benzeri kat-ı sanatının örneklerine; Arap kültüründen, Çin kültürüne; Afrika kültüründen, Japon kültürüne kadar uzanan bu sanat dalının izlerine tüm eski dünya medeniyetlerinde rastlanmıştır. 

Katı' sanatı ise bir kağıt veya deri üzerindeki yazıyı, motifi veya şekli oyup çıkartarak bir başka kağıt ya da deriye yapıştırmak suretiyle gerçekleştirilir. Bu şekilde yapılmış esere kaatıa veya mukatta sanatkarına kaatı ve kattaa denir. Kağıdı kesip oyarak meydana getirilen yazılara ise mukatta yazı denir. 

Bir kâğıt veya deri üzerindeki yazıyı, motifi, kesip çıkartarak içi oyulmuş olan parçayı veya çıkan parçayı diğer bir kağıt, bir deri veya bir cam üzerine yapıştırmak suretiyle vücuda getirilen işlerdir. Bu şekil kesilip çıkartıldığı vakit içleri boş kalan kağıt kısmına dişi ve çıkan yazı ve şekle de erkek denir ki, bu erkek veya dişi şekiller ayrı ayrı bir satha yapıştırılarak muhtelif iki levha vücuda getirilebilir. 

Deriden yapılan katı' işleri de vardır. Gerek deriden ve gerek kâğıttan yapılan işlere mukatta denildiği gibi, bunları yapanlara kattâ denir. En eski örnekleri deri kullanılarak yapılan eserlerdir. 14. yüzyıla kadar tarihlenmektedirler. Kâğıt çalışmaları ise 15. yüzyıldan itibaren görülmeye başlanmıştır. 16. Yüzyılın başlarından itibaren Osmanlılar'da yaygın bir şekilde kullanılmış ve Türk katı' eserleri eşsiz bir gelişim sergilemiştir. Özellikle Kanuni Sultan Süleyman döneminde (1520 - 1566) neredeyse tezhip kadar yaygın bir şekilde kitap süslemeciliğinde kullanılır olmuştur. 

Türk kağıt kesme ve katlama sanatı. 

Katı' Sanatı Nerelerde Kullanılır 

Tarihi gelişimi içinde katı' sanatının ilk örneklerini deri kitap kaplarında ve kap içindeki süslemelerinde rastlanır. Daha sonra gelişen kitap süsleme sanatları içinde mukatta' yazı olarak, el yazması eserlerin içinde sayfa veya sayfa kenar süsü olarak, minyatür albümlerinde kenar süsü olarak karşımıza çıkar. Yine kaatıa levhalarda, şiir albümlerinde ve mecmualarda, hadis ve dua kitaplarında; sülüs, nesih ve nesta'lik oyma yazı olarak uygulanmıştır. Bu kağıt oyma hatların sayfa kenarlarındaki bordürler değişik oyma motifler ile süslenmiştir. Daha sonraki dönemlerde gelişen yeni üsluptaki çalışmaların farklı örnekleri ise yazı çekmeceleri ve kutu üzerindeki oyma tabiat manzarası şeklindeki çalışmalardır. 

Önemli katı' eserlerinden olan ve 1540 yılında Mehmet b. Gazanfer tarafından ta'lik hattı ile hazırlanmış Gûy u Çevgan adlı kitap, mukatta yazı türünün bir şaheseridir. Ayrıca, dişi oyma kalıplarla yapılmış sayfa kenar süsleri ve deri üzerine oyma nakışlı ciltler de bu zamanın en güzel sanat eserleri arasında sayılabilir. 16. yüzyılda gördüğü rağbetle giderek gelişen kâğıt oymacılığı, 17. ve 18. yüzyıllarda da ilişkide oldukları tezhip ve cilt gibi sanat dallarındaki gelişmelere paralel bir seyirle ilerlemesini sürdürmüştür. Katı' sanatı 18. yüzyılda da özellikle çiçek motiflerinin zenginleştiği bir dönem olarak canlılığını sürdürmüştür. 16. yüzyıl sonlarıyla 17. yüzyıl başlarında Avrupa'da büyük bir ilgi görmeye başlayan katı' örnekleri, Oryantalizm akımı ile Doğuya rotalarını çeviren batılı gezginlerin ilgisi sonucu tekniğinin de Avrupa'ya taşınması ile dünyaya mal olmuş bir sanat dalıdır. Cilt, hat ebru gibi klasikleşmiş Türk sanatlarının gerilemesine paralel olarak katı' sanatı da gerilemiş yok olmaya yüz tutmuştur. 19. yüzyılda bu sahada hiçbir ciddi eserin ortaya konulamaması bu sanat dalının sonunu getirmiştir. 

Devamı