Ev Tekstili Nedir, Ev Tekstilleri (Hometech)

Havlu Kumaş 

Ev tekstili (Alm. Heimtextil, Fr. textiles de maison, İng. home textile), tekstilden üretilmiş döşemelik, perde, nevresim, örtü gibi ürünlere verilen genel isimdir. Hometech (ev tekstili), teknik tekstillerin mobilyalar, yataklar, vatkalar, yalıtım malzemeleri gibi uygulama alanlarını kapsayan alt sınıfıdır. Tekstil ürünlerinin evlerdeki kullanımları artık günümüzde mefruşat ile sınırlı olmayıp, eskiden tekstillerin kullanılmadığı yerlerde de ev teknik tekstilleri kullanılmaktadır. Bu alanda içi boş lifler özellikle yatak ve uyku tulumlarının yalıtım özelliğini artırmak için kullanılırken, antimikrobiyallik ve güç tutuşurluk gibi özellikleri olan lifler de mobilyalardaki köpüklerin yerini almaktadır. Mobilyalarda, artık yay yerine esnekleştirilmiş dar dokuma bantların ve toksik gazlar çıkaran tehlikeli köpükler yerine, güç tutuşur dolgu ve astar kumaşların kullanılması bunun kanıtlarıdır. Dokuma kumaşlar, hâla halı ve mobilya altlıklarında ve perde bantları gibi daha özel ve daha küçük alanlarda kullanılmaktadır. Ancak spunbond nonwoven ürünler, ev temizliği uygulamaları için klasik bezlerin yerini almıştır. Ayrıca, nonwovenlar artık elektrik süpürgesi, mutfak aspiratörü, iklimlendirme tertibatı gibi birçok ev eşyasında filtreleme amacıyla kullanılmaktadırlar. Boydan boya duvar kaplamalarında duvar kağıtları yerine kullanılabilen duvar bezleri de hometech alanına girmektedir. Perdelerdeki perde bantları, güneşliklerin çekme ipleri, stor ve jaluzilerin bantları ve çift camlı pencerelerdeki kaplama şeritlerinin tümü teknik tekstil ürünleridir. Klasik liflerin yanısıra içi boş lifler, güç tutuşur lifler, antibakteriyel lifler ve metal lifleri de ev teknik tekstillerinde uygulama alanı bulmaktadır. 

TÜRKİYE'DEKİ EV TEKSTİLİ İHRACAT VE İTHALATI 

Türkiye'nin ev tekstili ihracatında başlıca ürün grupları havluların da dahil olduğu tuvalet ve mutfak bezleri, yatak çarşafları, dokuma bornozlar, perdeler, mefruşat, battaniyeler, yastık yorgan ve uyku tulumlarıdır. Türkiye'de ihraç edilen toplam 12 ev tekstili ürün grubundan 8 inde 2008 yılında ihraç düşüşü olmuştur. Düşüş oranı % 0,1 ile % 40,6 arasında değişmektedir. Ev tekstili konusunda net ihracatçı konumunda olan Türkiye’ye bir miktar ev tekstil ürünü de ithal edilmektedir. 2008 yılında toplam ev tekstili ithalatı % 16 artışla 109,1 milyon dolara yükselmiştir. En fazla ithalat yapılan ülkeler; Çin, Hindistan, İtalya, Pakistan, Almanya olarak sıralanmaktadır. Toplam ev tekstili ithalatının % 41,3'lük kısmı Çin tarafından yapılmaktadır. 2008 yılında bu ülkeden % 30 oranında artışla 45 milyon dolarlık ev tekstili ürünü ithal edilmiştir. 

EV TEKSTİLLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 

YATAK ODASI TEKSTİL ÜRÜNLERİ 

- Çarşaf ve nevresim takımları, 

- Yastık ve yastık kılıfı, 

- Yorgan, 

- Battaniye, 

- Pike, 

- Yatak, 

- Yatak örtüsü, 

MUTFAK TEKSTİL ÜRÜNLERİ 

- Masa örtüsü ve peçetelikler, 

- Mikrofiber temizlik bezleri, 

BANYO TEKSTİL ÜRÜNLERİ 

- Havlular, 

PERDELİKLER 

DÖŞEMELİKLER 

- Mobilya döşemelikleri, 

- Yer döşemelikleri, 

EV TEKSTİLLERİNDE OLMASI GEREKEN GENEL ÖZELLİKLER 

- Ham madde ve ipliğin özellikleri kullanım yerine uygun olmalı, 

- Ölçü ve büyüklükleri kullanım yerine uygun olmalı, 

- Kesim ve konfeksiyon işlemleri kullanım yerine uygun olmalı, 

- Dünya standartlarına uygun olmalı, 

- Terbiye ve bitim işlemleri kullanıma uygun olmalı, 

- Kolay kirlenmeme, çabuk temizlenebilme, 

- Antibakteriyel olmalı, 

- Işık haslığı ve ter haslığı yüksek olmalı, 

- Boyut stabilitesi yüksek olmalı, 

- Buruşmamalı, 

- Güç tutuşur olmalı, 

- Nem alıcı olmalı, 

- Antistatik olmalı, 

- Yumuşak (Soft) tutum, 

- Kimyasal maddelere karşı yüksek haslık, 

EV TEKSTİLLERİNDE KULLANILAN BELLİ BAŞLI LİFLER VE KULLANILDIKLARI ALANLAR 

PAMUK 

Büyük oranda selülozdan oluşmaktadır. Yumuşak ve hacimli bir yapıya sahiptir. Kalıcı rutubete sahip olduğundan statik elektriklenme düşüktür. Islak mukavemeti kuru mukavemetinden yüksektir. Boyutsal stabilitesi düşüktür. Pamuk lifi bu özelliklerinden dolayı; giyimde iç giyimde en çok tercih edilen elyaflardandır. Çok fazla rutubete maruz kaldığında bakteri oluşumu ve küflenme gözlenebilir bu nedenle perdelik kumaşlarda tek başına kullanılmaz. Çarşaf ve yatak örtülerinde ise yüksek nem tutması ve antistatik oluşundan dolayı tercih edilen bir liftir. Çok kolay buruşur, bu nedenle bazı çarşaflarda buruşmazlık bitim işlemi yapıldıktan sonra kullanıma alınır. 

KETEN 

Düzgün yüzeyli ve parlaktır. Pürüzsüz ve tüysüz olduğundan dolayı çabuk kirlenmez. Kaynar su, güneş ışığı ve deterjanlardan etkilenmez. Katılığı sert olduğundan dolayı kırışma eğilimi gösterir. Kırışmayı önlemek için reçinelerle muamele edilmesi gerekebilir. Sanforize edilmezse çeker. 

YÜN 

En önemli özelliği elestikiyetidir. Elastikiyeti % 30 dur. Diğer doğal liflerde bu elastikiyet görülmez. Bu nedenle elyaf ilk durumda dönme eğilimindedir. Ağır strayhgarn kumaşları ağır yük altında bile görünümlerini korurlar. Yaylanma özellikleri iyidir. Yaylanma yeteneği yüksek olan liflerin eğrilme yetenekleri iyi değildir. Fakat döşemelik gibi basılan ve çiğnenen örtü gibi yaygıların yaylanma yeteneğinin yüksek olması istenir ki; sık sık ezildikleri ve çiğnendikleri halde eski şekil ve hacimlerini uzun süre koruyabilsinler. Yün ağırlığının % 30'u kadar nemi ıslanmadan absorbe edip tekrar buharlaşabilmesini sağlar. Döşemelik sahasında bu özellik önemli bir konfor özelliği teşkil eder. 

POLYESTER 

Aşınma dayanımı ve elastikiyeti yüksektir. Dökümlülüğü de oldukça yüksektir. Döşemelik kumaşlarda, perdeliklerde tercih edilir. Kolay yanmaz, kimyasallara, neme ve bakterilere dayanıklıdır. Kolay temizlenir. Deforme olmaz. Kolay buruşmaz. Nem tutma özellikleri düşük olduğundan statik elektriklenmesi yüksektir. 

POLİAMİD 

Çürümeye ve bakterilere karşı dayanıklıdır. Kimyasal maddelere karşı dayanıklıdır. Hava ve ışığa dayanımı azdır. Bu nedenle perdeliklerde tek başına kullanılmaz. Boncuklaşma eğilimi yüksektir. 

VİSKON 

Rejenere selülozdan oluşur. Yüksek hacimliliğe sahiptir. Statik elektriklenmesi düşüktür. Kolay buruşmaz. Polyester ile kullanıldığında farklı boyanma özellikleri gösterdiğinden farklı efektler göstermesi açısından perdeliklerde tercih edilir. Pamuk lifinden daha hijyeniktir. 

AKRİLİK 

Akrilik yüne benzer özelliğinden dolayı yünün kullanım alanlarına uygundur. Renkleri parlaktır. Işık ve sürtünmeye karşı dayanıklıdır. Kolay temizlenebilir. 

POLİPROPİLEN 

Yaş ve kuru halde çok sağlamdır. Stabilitesi yüksektir. Kimyasallara karşı çok dayanıklıdır. Pratikte hiç su çekmez.

Ev Tekstilleri 

EV TEKSTİLLERİNDE KULLANILAN ÖZEL ELYAFLAR 

ARAMİD 

Tek başlarına kullanılmazlar. Mükemmel ısı resistansı vardır. Mutfaklarda fırın eldivenlerinde kullanılırlar. Moleküler yapısı hemen hemen tamamen trans yapıda olduğundan ve cips yapıya dönmesi mümkün olmadığından, aramid lifin spesifik çekme mukavemeti çelikten yaklaşık 5 kat daha fazladır. 

FLORKARBON 

Kimyasallara karşı mükemmel dayanım sağlar. Limit oksijen indeksi çok yüksektir. Dolayısıyla kullanıldığı kumaşa güç tutuşurluk özelliği kazandırır. 

Bİ KOMPONENT ELYAFLAR

Kumaşa ekstra hacimlilik, ekstra güç kazandırmak, elastikiyeti arttırmak, görünümü değiştirmek, ısı yalıtımı, ses yalıtımı sağlama, su emiciliğini arttırma gibi pek çok performans özelliklerini sağlamak amacıyla oluşturulan genelde iki farklı özellikteki elyafın kullanılarak yapıldığı elyaflardır. 

EV TEKSTİLİ ÜRÜNLERİ 

YATAK ODASI TEKSTİL ÜRÜNLERİ 

Genel olarak çarşaf ve nevresim takımları, yastık ve yastık kılıfı, yorgan, battaniye, pike, yatak ve yatak örtüsü ürünlerinden oluşmaktadır. 

Çarşaf ve nevresim takımlarında aranan teknik özellikler: 

- Kolay temizlenebilmeli kir tutmamalı: Easy clean çarşaflar gibi polyesterden üretilebilir fakat statik elektriklenme olacağından dolayı merserize pamuktan yada viskondan üretilip; kir iticilik bitim işlemi ile bu konfor özellikleri kazandırılabilir. 

- Haslık değerleri yüksek olmalı: Nevresimler çok sürtünmeye maruz kaldıklarından ve sık yıkandıklarından dolayı sürtünme ve yıkama haslıkları yüksek olmalı. Boyar madde seçimi ve metodu ayrıca fiksaj işlemleri haslıkların yüksek olması için önemlidir. 

- Boyut stabilitesi iyi olmalı: Yıkama sonrası çekme olmaması için ramdan geçişteki en boy oranının iyi ayarlanması gerekmektedir. 

- Buruşmamalı: Ütü istememeli. Genelde pamuk tercih edildiği için buruşmazlık bitim işleminin uygulanması gerekmektedir. Yada ham madde olarak daha az buruşma eğilimi gösteren viskon tercih edilebilir. 

Battaniye ve yorganlarda aranan özellikler: 

-Sıcak tutmalı: Yorganlarda ve battaniyelerde aranan özelliktir. Akrilik ve yün elyafı yoğunlukla kullanılır. 

-Kolay yıkanabilmeli: Yün yorgan ve battaniyelerin yıkama ve kurutma işlemleri çok uzun sürmektedir. Bu nedenle daha kolay yıkanabilen akrilik yorgan ve battaniyeler daha çok tercih edilmektedir. 

-Yumuşak tutuma sahip olmalı: Direkt olarak insan vücuduna temas ettiği için sert olmaması gerekmektedir. 

-Güvelenmemeli: Yaz aylarında kullanılmadıklarından rutubete maruz kalabilirler. Bu esnada güvelenmemeleri gerekmektedir. 

Yataklarda aranan özellikler: 

- Hijyenik olmalı: Mikrop barındırmamalı. 

- Ortopedik olmalı: Yatağın, üzerine yatıldığında vücut şeklini almalıdır. Deforme olmaması ve üzerinden kalkıldığında ise tekrar eski haline gelebilmesidir. Eski teknolojide bu özellik sert keçelerle sağlanıyordu fakat günümüzde bunun yanı sıra latex adı verilen bir madde ile % 100 ortopedik yataklar üretmek mümkün. 

- Yazın serin kışın sıcak tutmalı: Yatakların ön yüzü alt kumaşı yün olurken, diğer yüzünün alt kumaşı pamuktan yapılarak yaz- kış farklı ısı özellikleri kazandırılabilir. 

- Kir tutmamalı, kolay temizlenebilmeli: Temizlenmeleri çok zor olacağından kir iticilik bitim ilemleri uygulanmaktadır. Yada daha ucuz ve kullanışlı bir yöntem olan yatak kılıfları kullanılarak yatakların kirlenmeleri önlenmekte. 

Ortopedik yatak yüzlerindeki konfor özelliği spacer kumaşlarla sağlanabilir. Yataklarda vücudun yaylardan dolayı rahatsız olmaması için yayların üzerinde sert nonwoven keçeler konulabilir. 

Mutfak tekstil ürünleri 

Genel olarak masa örtüsü ve peçetelikleri kapsar 

Masa örtüsü ve peçeteliklerde aranan özellikler: 

- Ütü tutmalı, kir tutmamalı : mutfak ürünlerinde, kolay yıkandığı ve leke tutmadığından ayrıca çabuk ütülendiği ve kolay kolay da kırışma eğilimi göstermediğinden dolayı polyester ipliği sıkça kullanılır. Fakat özel kullanımlarda yada natural ipliklerin kullanıldığı durumlarda kir iticilik bitim işlemi yapılması da mümkündür. 

- Yıkama haslığı yüksek olmalı: Peçetelikler ve masa örtüleri sıkça yıkandıklarından dolayı renk değişimi ya da eskimenin geç olması gerekmektedir. 

- Banyo ve temizlik tekstil ürünleri( havlular, temizlik bezleri): Havlular keten viskon yada pamuktan yapılmalıdır. Pamuk ipliklerinin teknik yapısı (yüksek nem tutma ve yumuşak oluşu vb) nedeniyle havlu yapımında geniş paya sahiptir. 

Havlularda aranan özellikler: 

- Su emicilikleri yüksek olmalıdır: Havluluk kumaşlarda bu özellik hidrofil ipliklerin kullanılmasıyla sağlanır. Absorbsiyon hızı, elyafın seçimi, havlu ilmeklerinin uzunluğu, ve birim alana düşen hav ilmeği sayısı gibi birçok faktöre bağlıdır. Havlu kumaşlarda ilmek oluşturan iplikler havluların amacına uygun olarak yüksek oranda nem çekebilmesi için % 100 pamuk olmalıdır. 

- Yıkamaya karşı dayanıklı olmalıdır: Sık sık yıkandıklarından dolayı çekmeye karşı dayanıklı olmalıdırlar. 

- Aşınmaya karşı dayanımı yüksek olmalı: Hav ilmeklerinin takılma ve yırtılma olasılığını azaltmak için ilmekler sağlam bir şekilde tutturulmalıdır. 

- Yumuşak bir tuşeye sahip olmalı: Ciltle temas halinde olduklarında cilt üzerinde herhangi bir tahrişe neden olmamalıdırlar. 

- Anti alerjik olmalıdırlar. 

Havlu dokularını nitelik ve kalite yönünden etkileyen faktörler: 

- Hav sağlamlığı: Pamuk ipliği metrik numarası düştükçe hav mukavemeti artar. 

- Hav yüksekliği: Hav yüksekliği ve oluşan ilmek büyüklüğü zemin çözgülerinin hav çözgülerine oranı olarak açıklanır. Bu oran nadiren 1/2.5 den azdır. Bunun anlamı, eğer 1 metre zemin çözgüsü için 2.5 metre den az hav ipliği kullanılırsa havlu özelliği kabul edilmeyecektir. Yüksek havın tutumu kısa havdan daha yumuşaktır. 

- Nem emme yeteneği: Nem emme, ham maddeye ve hav yüksekliğine bağlıdır. Hav yüksekliğinin artması ile alınan nem miktarı da artar. 

   

Temizlik bezleri 

Ev temizliğinde kullanılan tekstil ürünleridir. Dokulu ve dokusuz formlarda bulunabilirler. Günümüzde dokusuz temizlik bezleri önemli paya sahiptir. 

Temizlik bezlerinde aranan özellikler: 

- Tek seferde kiri ve nemi emmeli, 

- Leke bırakmamalı, 

- Leke tutmamalı ve çok kolay temizlenebilmelidir. 

Günümüzde bu özelliklerin hepsini bir arada barındıran genelde dokusuz olarak kumaşlar mümkündür. Bu özellik mikrofiber kullanılarak kumaşa kazandırılmaktadır. 

Mikrofiber Temizlik Bezleri 

Mikrofiber temizlik bezleri 

Denye, 9000 metre uzunluğundaki iplik veya lifin gram olarak ağırlığını ifade eder. Denye ne kadar yüksek ise lif o kadar kalındır. Bir lifin mikrofiber olarak adlandırılabilmesi için 1 denyeden küçük olması gerekir. Mikrofiber sentetik bir malzemedir ve polyester ve poliamid liflerinin birleşiminden oluşur. Polyester, malzemeye güç ve dayanıklılık verirken; poliamid, bezin emici olmasını ve kolay kurumasını sağlar. Mikrofiber bezlerin temizlik sırrı bir cm²'ye düşen lif miktarının fazlalığıdır. Bu çok fazla sayıdaki lifler binlerce kancalar oluşturarak kir, toz, mikrop, bakteri gibi çeşitli maddeleri yakalayıp absorbe eder. Dairesel hareketli etkili temizlik sağlar. İnce iplik dokusu sayesinde en küçük çatlak ve boşluklara kadar girer. Normal bezlerin ulaşamadığı yerlere ulaşır. Microfiber bezler kuru olarak kullanıldığında statik enerji prensibine göre, nemli olarak kullanıldığında ise emici kılcal damar prensibine göre çalışmaktadır. Microfiber temizlik bezlerinin astımlı ve alerjili kişiler için uygunluğu da testlerle kanıtlanmıştır. Temizlik bezi, statik elektrik yüklü bir dokuma tekniğine sahip olduğundan, tozları yere ve havaya karışmadan bünyesinde toplar ve akan suyun altında da hemen bırakır. Microfiber bezlerle yapılan temizlikte deterjana kesinlikle ihtiyaç yoktur. Tüm ihtiyacınız olan şey bir miktar sudur. Microfiber temizlik bezi normal temizlik bezlerine göre 10 kat daha fazla emiş gücüne sahiptir. Önce granül haldeki PES (polyester) ve PA (poliamid) polimerler eritilerek sonsuz mikro iplikler elde edilir. Mikro ipliklerin birbirleri ile bağlanmasında herhangi bir kimyasal madde kullanılmaz. Bu nedenle insan sağlığına zarar verecek hiçbir madde içermez. Geliştirilmiş özel teknolojisi sayesinde her yönde kopma ve uzamaya karşı yüksek dirençli bir kumaştır. Bu özelliği sayesinde zor uygulamalarda başarı ile kullanılmaktadır. 

Perdelikler 

Değişik mekanlarda ışığı geçirmemek, soğuk havayı ya da gürültüyü engellemek yada ayırmak, süslemek amacıyla kullanılan dekoratif ürünlerdir. 

Perdelik kumaşlarda aranan özellikler: 

- Işığa dayanım: Perdelik kumaşlar tüm gün boyunca ışığa maruz kalırlar. Bu durum renginin solmasına neden olabilir. Bu nedenle ışık haslığı yüksek elyaflar tercih edilmelidir. 

- Dayanıklık: Elyaf tipine, boya tipine, çevre koşullarına bağlıdır. Önceleri tül perdeler için pamuk elyafı kullanılıyordu; kırıştığı, rutubetten etkilendiği ve uzun süreli kullanımlarda eskime görülmekteydi. Fakat polyester elyafının rutubetten etkilenmeyen kimyası ve kırışmaya karşı dayanımı bu elyafı perde üretiminin vazgeçilmezi yapmıştır. 

- Temizlenebilirlik: Perdeler asılı kaldıklarında bir müddet sonra sararabilirler ve yıkandıklarında bu etkinin gitmesi beklenir. Ayrıca belli boylarda hazırlandıklarından dolayı yıkama sonrası çekme olmaması gerekir. Polyesterden yapılmış kumaşlarda çekme yok denecek kadar azken, pamuk karışımı yada sadece pamuktan yapılmış perde benzeri ürünlerde çekme görülebilir. 

- Dökümlülük: Perdelik kumaşların rahatlıkla kıvrım verebilmesi beklenir. Esneklik, ağırlık ve sağlamlık bu özelliğin kazandırılmasında etkilidir. 

- Güç tutuşurluk: Cam elyafı ya da nomex gibi güç tutuşur özelliğe sahip elyaflar kullanılarak perdelere güç tuşurluk kazandırılabilir. Fakat estetik olmadıklarından ve pahalı olduklarından çok tercih edilmezler. Güç tutuşurluk bitim işlemi maliyeti daha düşük olduğundan dolayı daha sık tercih edilir. Kokuyu hapsetme yada ortama güzel koku verme özellikleri de bitim işlemleri ile gerçekleştirilebilir. 

- Kir iticilik: Otellerde ya da sık kullanılan mekanlarda kir iticilik bitim işlemi yapılmış perdeler kullanılır. 

Döşemelikler 

Mobilya döşemelikleri ve halıları kapsar. 

Mobilya döşemeliklerinde aranan özellikler: 

- Mukavemet: Uzun süre kullanıldıklarından kumaşların yüksek mukavemete sahip olmaları beklenir. Kumaştaki atkı ilmeklerindeki atlama sayısı düşürülerek ve sıklıkları arttırılarak bu özellik iyileştirilebilir. 

- Tüylenmeme: Kumaştaki tüylenmeyi engellemek için sıklığı arttırmak gerekmektedir. 

- Yırtılmama: Kumaşın dışarıda gelen mekanik etkilere karşı dayanımı yüksek olmalıdır. Atkı çözgü sıklığı, kullanılan iplik türü ve ipliğin tur sayısı yırtılma mukavemetini etkileyen faktörlerdir. 

Halılarda aranan özellikler: 

- Isı yalıtımı: Zemindeki ve vücut arasında ısı yalıtımı sağlaması beklenir ki yün elyafındaki hacimli yapı sayesinde bunu elde etmek mümkündür. 

- Havayı temizleme: Yün halıların, sıvı yakıt ve kömür yanmasından oluşan kükürtdioksit gazının kapalı alanlarda sebep olduğu kirlenmenin giderilmesine büyük etkisi vardır. 

- Hijyenik olması: Üzerlerindeki havlı yapılardan dolayı temizlenmesine rağmen hav diplerinde bakteri birikmeleri olabilmektedir. Türkiye'de bir firma tarafından antibakteriyel halı üretimi yapılmıştır. Bitim işlemi ile halıya nufus eden gümüş iyonları sayesinde bakterilerin yokedildiği gözlenmiştir. 

- Güç tutuşurluk: Yün elyafı kolay kolay alevlenmediğinden dolayı tercih edilmektedir. 

- Statik yüklenme: Yün elyafının esneme kabiliyeti yüksektir. Bu nedenle statik yüklenmede çok iyi sonuçlar verir. 

- Kolay temizlenme: Temizleme kolaylığı açısından da yün halılar daha avantajlıdır. Kirlenmeye karşı koymakla kalmayıp kiri, diğer liflere nazaran daha kolay atarlar. Tüyleri çekmezler bu yüzden vakum temizleme kolay yapılır. Islak temizlemede ise elyaf şişerek kirin itilmesini sağlar. 

- Yüksek renk haslığı: Halının rengini uzun süre koruması istenir.