Pamuk Kısa Lif İplikçiliği

Pamuk İpliği. 

KISA LİF İPLİKHANESİ 

Pamuk iplikçiliği denildiği zaman genelde kısa lif iplikçiliği akla gelmektedir. Bu sistemde 60 mm'den kısa doğal ve yapay lifler işlenmektedir. Doğal ve yapay kısa liflerin iplik haline dönüştürülmesinde kullanılan makinelerin bazı kısımları değişiklikler gösterse bile prensip olarak aynıdırlar. Türkiye bir pamuk üretim ülkesi olduğu için pamuk ipliği imali önemli bir sanayi dalı halindedir. Pamuğun yapay liflerle karışımları da önemli bir paya sahiptir. Kısa lif iplikhanesi piyasada, pamuk iplikhanesi adıyla tanınmaktadır. Bu iplikhanede pamuk ve pamuk sentetik karışımları çalışmaktadır. Pamuk iplikhanelerinde aşağıdaki işlem akış şemasında görüldüğü gibi ring iplik imalatı ve Open End (OE) iplik imalatı yapılmaktadır. Ring iplikhanesinde de karde iplik ve penye iplik üretimleri göze çarpmaktadır. 

RİNG İPLİKHANESİ 

HAMMADDE, Harman Hallaç Sistemi, Tarak Makinesinden geçer ardından iki farklı işlem uygunalabilir: 

1. İşlem: I. Pasaj Cer Makinesi, II.Pasaj Cer Makinesi, Fitil Makinesi, Ring İplik Makinesi, Bobin Makinesi, 

2. İşlem: I.Pasaj Cer Makinesi, Penye Hazırlama Makinesi, Penye Makinesi, II.Pasaj Cer Makinesi, Fitil Makinesi, Ring İplik Makinesi, Bobin Makinesi, 

OE-İPLİKHANESİ 

HAMMADDE, Harman Hallaç Sistemi, Tarak Makinesi, I.Pasaj Cer Makinesi, II.Pasaj Cer Makinesi, Rotor İplik Makinesi. 

Pamuğun iplikhaneye gelene kadar geçirdiği işlemler çırçır ve ön temizlemedir. Çırçır fabrikalarında çekirdeklerinden ayrıştırılan pamuk lifi balyalar halinde yoğunlaştırılır. Bu haliyle iplikhanelere getirilir. Pamuk lifleri içinde çekirdek, yaprak, ot vb. gibi bitkisel kırıntılar ile kum ve toz gibi mineral içerikli yabancı maddeler de bulunmaktadır. Eğirme işlemine geçmeden önce liflerin mümkün olduğu kadar bu tür maddelerden arındırılmaları zorunludur. Bu nedenle iplikhanede yapılacak olan ilk işlem materyalin preslerden kurtarılıp, klimatize edilmesinden sonra açma ve temizlemedir. Yapay liflerde ise yabancı madde olmadığı için başlangıçta sıkıştırılmış konumdaki hammaddenin açılması önem taşımaktadır. Adı geçen bu açma ve temizleme harman-hallaç makineside yapılır. Daha sonra tarak makinelerinde daha ince temizleme ve liflerin birbirine paralel hale getirilmesi sağlanır. Ayrıca life bir band formu verilir. Elde edilen bu bantlar daha sonra cer makinelerinden geçirilerek band düzgünsüzlüğü ve lif paralelliği iyileştirilir. Bu amaçla çekim uygulanır. Cerden çıkan bantlar fitil makinesinde inceltilerek fitil haline getirilir. Elde edilen fitiller de ring iplik makinelerinde inceltilip, bükülerek iplik haline dönüştürülür. Karde ve penye ipliklerinin üretimi arasındaki temel farklılık penye hazırlık ve penye makinelerinin üretim hattına ilave edilmiş oluşudur. Penye hazırlık makinesinde çok sayıda band biraraya getirilerek bir yumak oluşturulur. Bu yumaklar daha sonra penye makinesine beslenirler ve orada işlem görürler. Penye işleminin amacı lif içindeki tüm yabancı maddelerin ve kısa liflerin atılmasıdır. Pamuğun uzunluk eğrisini incelersek, en uzun liflerden kısa liflere doğru bir yayılım görürüz. Penye makinesinde yapılan ayarlar ile eğrinin uç kısmında kalan kısa lifler uzaklaştırılır. Atılan lif miktarı % 8-20 arasında olabilmektedir. 

Penye ipliklerini karde iplikleri ile kıyasladığımızda penye ipliklerinin şu üstünlükleri olduğunu görürüz. 

1. İçinde yabancı maddeler ve lif düğümcükleri olmaz 

2. Tüylenmeleri en aza indirilmiştir 

3. Düzgün görünümlüdürler. 

Penye ipliklerinde lif kalitesi yükseldiği iğ için büküm sayısı azaltılabilmektedir. Bu da üretilen mamullerin daha yumuşak tutumlu olmalarını sağlar. Özellikle triko mamullerde bu çok önemlidir. Hammadde telefi arttığı ve işlem sayısı fazlalaştığı için bir miktar maliyet farkı da doğal olarak meydana gelmektedir. Pamuk iplikleri genellikle ring iplik makineleri adı verilen klasik makinelerde üretilir. Bu makinelerde her tür iplik geniş numara sınırlarında üretilebilir. Ring iplikçiliğinde en önemli sorunlardan birisi lifler arasındaki kısa liflerdir. Ayrıca birtakım teknik nedenlerle üretim hızı yüksek olamamaktadır. Bu yüzden ring iplikçiliğine alternatif olan bir takım modern üretim sistemleri de piyasaya sunulmuştur. Bunlardan en fazla gelişme göstereni open-end rotor iplikçiliğidir. Piyasada sadece open-end ipliği olarak isimlendirilen bu ipliklerin piyasa payı % 25 dolayındadır. Üretim işlem basamakları aşağıdaki şekildedir. Bu yöntemle pamuk, yapay lifler ve karışımları rahatlıkla işlenebilmektedir. Kısa lif problemi ise yoktur. Tam tersine penye telefi gibi kısa lifler harmana katılarak ekonomik üretim yapılabilmektedir. Ancak böyle bir uygulamanın yanı sıra çok kaliteli ipliklerin üretimi için penye işleminden geçirilmiş lifler de open-end makinesinde kullanılmaktadır. Open-end iplikleri yapı bakımından ring ipliklerinden çok farklıdır. Ring ipliklerinde lifler iplik boyunca birbirlerine paralel halde uzanırlar. Bu şekildeki yerleşimleri ile oldukça sağlam bir birleşme meydana getirilir. Open-end iplikleri ise daha karmaşık yapılıdır ve lif paralelliği oldukça düşüktür. Çevrelerine belli aralıklarla kuşak şeklinde lifler dolanmış durumdadır. Paralellik düşük olduğundan mukavametleri de ring ipliklerine nazaran % 10-20 daha azdır. Bu nedenle ring ipliklerinden daha fazla büküm uygulanması zorunludur.